Claviceps Purpurea, ya da halk arasında bilinen adıyla çavdar mahmuzu, halüsinojenik etkileri ve zor tespit edilen yapısıyla doğada bulunan en ilginç ve gizemli mantarlardan bir tanesi. Bu ilginç mantarı sizlere anlatmak için 1692 Amerikası'na dönüp tarihin en ilginç "kitle histerisi" olaylarından birine göz atacağız...
Amerika'da bulunan Salem isimli kasabada, Şubat 1692 - Mayıs 1693 arasında 19 insan cadı oldukları şüphesiyle idam edildi.
Tarihe "Salem Cadı Mahkemeleri" olarak geçen bu olay, kasabadaki birkaç küçük kızın sara krizine benzer nöbetler geçirmesi, bağırıp çağırması ve yerlerde sürünmesi ile başladı. Dönemin püriten toplumuna göre kızların doğaüstü varlıklar tarafından saldırıya uğruyor olmasından başka ihtimal yoktu.
Bu sözde saldırılar zamanla tüm kasabaya yayıldı ve olay korkunç bir hâl almaya başladı.
Kasabada yaşayan pek çok insan çevrelerinde titreyen, acı çeken ve bayılan insanlar olduğunu bildirmeye başladı ve zamanın doktorları bu rahatsızlıkların fiziksel sebebini ortaya çıkaramadı. Bu tuhaf semptomlar kasabalılar üzerinde panik yaratıyordu; bu durumun sorumlusunun cadılar olduğuna dair ilk sesler de o zaman yükselmeye başladı.
Olay, dönemin araştırmacıları tarafından kitle histerisi olarak nitelendirildi.
Olay kitle histerisine, politik sebeplere ya da kasabanın koyu püriten geleneğine bağlandı; ancak bugünün araştırmacıları, konunun zannedilenden biraz daha farklı olduğunu düşünüyor...
Araştırmalar, kasabada yaşanan tarihi olayın çavdarda bulunan halüsinojenik bir mantardan kaynaklanmış olabileceğini ortaya koyuyor.
Claviceps purpurea ya da çavdar mahmuzu adı verilen bu mantar, Salem Cadı Mahkemeleri'nin yaşandığı dönemde çavdar bitkisinde sıklıkla rastlanan bir mantar türüydü. Sindirildiğinde ergotizme (çavdar mahmuzu hastalığı), kangrene, nöbetlere ve yoğun acıya sebep olabilen bu mantar, 17. yüzyılın sonlarında kasaba halkında gözlemlenen ilginç semptomları açıklıyordu.
Claviceps purpurea, aynı zamanda LSD'nin sentezlenmesinde de kullanılan bir mantar.
Mantarın yalnız başına kullanılması bir takım halüsinasyonlara sebep olduğu için, kasaba halkının cadı, hayalet ya da diğer doğaüstü yaratıklardan söz etmesi mantıklı görünmektedir.
Cadı avının başladığı yıl, kasabanın rüzgarlı bir yaz mevsimi yaşadığı bilinmektedir.
Rüzgar, mantarın savrulması ve yayılması için elverişli bir ortam yaratmaktadır. Çavdar bitkilerine yayılan claviceps purpurea, kasabanın ekmeğine karışarak tüm kasaba sakinlerinin toplu halüsinasyonuna sebep olmuş olabilir. Kasabaya 1693 yılında gelen kuraklığın ise cadı avının bitmesinin sebebi olduğu düşünülmektedir.
Elbette geçmişte kalan bu ilginç olayın gerçek sebebini hiçbir zaman bilemeyeceğiz...
Sonuç olarak bu iddiaların tümü bir teoriden ibaret ve çavdar mahmuzunun küçük dozlarda etki etmesinin zor olduğu biliniyor. Olayın, o dönemin sosyal yapısından kaynaklandığını düşünen araştırmacılar da bulunuyor ve elbette kasaba insanının iki etkiye de maruz kalmış olma olasılığı yüksek. Konu hakkında daha fazla bilgiye ihtiyacımız var ancak tarih bu kadar eski olunca bilgilere ulaşmak da çok kolay olmuyor. Bu yüzden çavdar mahmuzu, şimdilik konu hakkında bilimsel olarak tutarlılık taşıyan tek ihtimal...
Kaynak:onedio.com
